Omurga kırığı ameliyatı, travma, düşme veya osteoporoz gibi nedenlerle oluşan omurga deformitelerinin düzeltilmesi ve sinir dokusunun korunması amacıyla uygulanan cerrahi işlemdir. Günümüzde gelişen cerrahi teknikler sayesinde, hem yaşlı hem de genç hastalarda omurga kırıkları hızlı ve güvenli bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Özellikle kifoplasti, vertebroplasti ve transpediküler vida fiksasyonu gibi yöntemler, son yıllarda omurga cerrahisinde devrim niteliğinde gelişmeler sağlamıştır.
Omurga Kırıklarının Nedenleri ve Belirtileri
Omurga kırıkları genellikle üç ana nedenden kaynaklanır:
- Travmatik yaralanmalar: Trafik kazaları, düşmeler veya spor kazaları.
- Osteoporoz: Kemik yoğunluğunun azalmasıyla birlikte özellikle yaşlı kadınlarda görülen kırıklar.
- Tümör veya metastazlar: Omur yapısının zayıflamasına neden olabilir.
Kırıklar sıklıkla bel (lomber) veya sırt (torakal) bölgede meydana gelir. Ani ve şiddetli sırt ağrısı, hareket kısıtlılığı, kamburluk (kifoz) ve nörolojik bulgular omurga kırığının tipik belirtileridir.
Omurga Kırığı Ameliyatı Yöntemleri
- Kifoplasti
Kifoplasti, osteoporotik omurga kırıklarının tedavisinde minimal invaziv bir yöntemdir. Lokal veya genel anestezi altında yapılır. İşlem sırasında kırılan omura balon yerleştirilir, balon şişirilerek omur yüksekliği kısmen geri kazandırılır ve oluşan boşluğa kemik çimentosu (PMMA) enjekte edilir.
Bu yöntem:
- Ağrıyı hızla azaltır,
- Kamburluğu düzeltir,
- Günlük yaşam aktivitelerine dönüşü hızlandırır.
Son yıllarda yapılan araştırmalar, kifoplastinin ağrıyı azaltmada ve omurga yüksekliğini korumada oldukça başarılı olduğunu göstermektedir. Ayrıca, kifoplasti sonrası komplikasyon oranları oldukça düşüktür ve hastaların büyük bölümü aynı gün taburcu edilebilir.
- Vertebroplasti
Vertebroplasti, kifoplastiye benzer şekilde omur içine doğrudan kemik çimentosu enjeksiyonu yapılarak uygulanan bir yöntemdir. Özellikle kırık oluşumunun erken döneminde tercih edilir.
Bilimsel veriler, vertebroplastinin akut kırıklarda ağrıyı belirgin biçimde azalttığını ve fonksiyonel iyileşme sağladığını ortaya koymuştur. İngiltere Ulusal Sağlık Servisi (NHS) verilerine dayalı çalışmalarda, vertebroplasti ve kifoplasti arasında mortalite, yeniden yatış veya komplikasyon açısından anlamlı fark olmadığı bildirilmiştir.
Dolayısıyla her iki yöntem de osteoporotik kırıklarda etkili ve güvenli seçeneklerdir. Kifoplasti, anatomik düzeltmede daha avantajlı olsa da maliyet açısından vertebroplasti genellikle daha ekonomiktir.
- Transpediküler Vida Fiksasyonu
Travmatik kırıklarda, özellikle torakolomber bölge (T10–L2) seviyesinde uygulanan klasik cerrahi yöntemdir. Bu ameliyatta, omurlar arasına özel metal vidalar (pedikül vidaları) ve çubuk sistemleri yerleştirilir.
Bu sistem, kırık segmentin stabilitesini sağlar ve omurga hizalamasını düzeltir.
2020 yılında yayımlanan bir klinik araştırmada, üç farklı fiksasyon yöntemi karşılaştırılmıştır:
- Kısa segment fiksasyon (SS)
- Uzun segment fiksasyon (LS)
- Kısa segment + kırık seviyesine ek vida (SS+IS)
Sonuçlara göre, kırık seviyesine vida eklenen yöntem (SS+IS) hem kısa operasyon süresi hem de daha iyi mekanik stabilite sağlamasıyla öne çıkmıştır. Bu teknik, klasik uzun segment fiksasyona benzer radyolojik sonuçlar verirken daha az hareket kısıtlılığına neden olmaktadır.
Ameliyat Sonrası İyileşme ve Rehabilitasyon
Omurga kırığı ameliyatı sonrası hastaların büyük kısmı ilk birkaç gün içinde yürüyebilir hale gelir.
- Kifoplasti ve vertebroplasti sonrası genellikle 24 saat içinde ağrı belirgin şekilde azalır.
- Vida fiksasyonu yapılan hastalarda rehabilitasyon süreci biraz daha uzun olabilir, ancak doğru fizik tedaviyle omurga hareketliliği korunabilir.
Uzun vadede, kemik erimesini önlemek amacıyla kalsiyum, D vitamini takviyesi ve osteoporoz ilaçları kullanılmalıdır.
Hangi Omurga Kırığı Ameliyatı Uygun?
Her hastanın kırık tipi, yaşı, kemik yapısı ve genel sağlık durumu farklı olduğundan, tedavi planı bireysel olarak belirlenmelidir.
- Osteoporotik kırıklarda: Kifoplasti veya vertebroplasti minimal invaziv seçeneklerdir.
- Travmatik kırıklarda: Transpediküler vida fiksasyonu (özellikle kırık seviyesine ek vida kullanılan yöntem) daha uygundur.
Modern cerrahi teknikler sayesinde, omurga kırığı ameliyatı artık hem güvenli hem de hızlı iyileşme sağlayan bir tedavi seçeneği haline gelmiştir. Doğru cerrahi yöntemle uygulandığında hastalar, kısa sürede ağrısız ve aktif bir yaşama dönebilirler.