Omurga kırığı, çoğu zaman basit bir düşme, trafik kazası ya da ani bir hareket sonrası ortaya çıkabilse de, hafife alındığında ciddi ve kalıcı sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Uzmanlar, özellikle kırık sonrası yapılan yanlış hareketlerin omurilik ve sinir dokusuna zarar vererek felç riskini artırabileceği konusunda uyarıyor.
Omurga kırıklarının her yaş grubunda görülebildiğini belirten Op. Dr. Caner Sarıkaya, bu kırıkların yalnızca şiddetli ağrıya değil, aynı zamanda hareket kısıtlılığı, günlük yaşam aktivitelerinde zorlanma ve yaşam kalitesinde belirgin düşüşe neden olabildiğini ifade etti. Beyin, Sinir ve Omurga Cerrahisi uzmanı Dr. Sarıkaya, omurga kırıklarında erken tanı, doğru sınıflama ve zamanında uygulanan modern tedavi yöntemlerinin hayati önem taşıdığını vurguladı.
Omurga kırığı olursa ne olur
Omurga kırığı oluştuğunda, kırığın bulunduğu seviyede belirgin vertebral hassasiyet gelişir. Hastalar genellikle bu bölgede lokal ve hareketle artan ağrı tarif eder. Ayağa kalkma, oturma, öne eğilme veya dönme gibi günlük hareketler ağrıyı artırabilir.
Omurga kırıkları, stabil ve instabil olmak üzere iki ana gruba ayrılır ve bu ayrım tedavi planı açısından büyük önem taşır.
Stabil Omurga Kırığı
Stabil omurga kırığı, omurganın taşıyıcı yapısının büyük ölçüde korunduğu kırıklardır. Omurlar arasında anormal bir hareket yoktur ve omurganın genel dengesi bozulmamıştır. Bu nedenle omurilik ve sinir kökleri genellikle risk altında değildir.
Stabil kırıklarda:
- Lokal ağrı ve hassasiyet ön plandadır
- Ağrı hareketle artar
- Genellikle sinir basısı bulgusu görülmez
- Felç riski düşüktür
Bu tür kırıklar çoğu zaman ameliyatsız tedavi edilir. İstirahat, korse kullanımı ve kontrollü mobilizasyon ile iyileşme sağlanabilir. Ancak düzenli takip önemlidir; nadiren stabil kırıklar zamanla instabil hale dönüşebilir.
İnstabil Omurga Kırığı
İnstabil omurga kırığı, omurganın yapısal bütünlüğünün bozulduğu ve omurlar arasında anormal hareketin oluştuğu kırıklardır. Bu durum omurilik ve sinir kökleri için ciddi risk oluşturur.
Eğer kırık instabil ise ve sinir basısı ya da sinir hasarı gelişmişse:
- Bacaklarda güç kaybı
- Yürürken zorlanma
- Bacaklara yayılan ağrı
- Uyuşma, karıncalanma veya his kaybı
- İleri vakalarda idrar ve dışkı kontrolünde bozulma
gibi ciddi nörolojik bulgular ortaya çıkabilir.
İnstabil omurga kırıkları acil değerlendirilmesi gereken durumlardır. Çoğu hastada cerrahi tedavi gerekebilir. Ameliyatın amacı; omurgayı yeniden stabilize etmek, sinir dokusunu korumak ve kalıcı nörolojik hasar riskini önlemektir.
Omurga kırıkları yalnızca ağrıya neden olan basit yaralanmalar değildir. Özellikle instabil kırıklarda felç riski söz konusu olabilir. Bu nedenle erken tanı, doğru sınıflama (stabil–instabil ayrımı) ve uygun tedavi hayati önem taşır.
Omurga Kırığı Ameliyatsız İyileşir mi?
Omurga kırıklarının bir kısmı ameliyatsız olarak iyileşebilir. Tedavi şekli; kırığın tipi, omurgada stabiliteyi bozup bozmadığı, hastanın yaşı, kemik kalitesi ve eşlik eden nörolojik bulgulara göre belirlenir.
Ameliyatsız İyileşebilen Omurga Kırıkları
Spinöz proses, lamina ve transvers proses kırıkları genellikle omurganın taşıyıcı ana yapısını bozmaz. Bu nedenle çoğu zaman stabil kırıklar grubunda yer alır ve ameliyat gerektirmez.
Bu tür kırıklarda:
- Lokal ağrı ve hassasiyet ön plandadır
- Sinir basısı riski düşüktür
- Omurga dengesi genellikle korunmuştur
Tedavide;
- Korse kullanımı (özellikle ilk haftalarda)
- Ağrı kontrolü
- Kontrollü hareket ve istirahat
önemlidir. Korse, kırık bölgenin aşırı hareketini engelleyerek kemik iyileşmesini destekler. Düzenli klinik ve radyolojik takip ile hastaların büyük bir kısmı sorunsuz şekilde iyileşir.
Ameliyat Gerektirebilen Omurga Kırıkları
Faset eklem, pedikül ve özellikle korpus (omur cismi) kırıkları, omurganın taşıyıcı kolonlarını ilgilendirdiği için instabilite gelişme riski taşır. Bu tür kırıklarda omurga bütünlüğü bozulabilir ve omurilik ya da sinir kökleri risk altına girebilir.
Bu hastalarda:
- Şiddetli ve geçmeyen ağrı
- Omurga hizasında bozulma
- Sinir basısı veya nörolojik defisit gelişimi
görülebilir. Bu durumda cerrahi tedavi gerekebilir.
Kullanılan Cerrahi Yöntemler
Ameliyat gerektiren omurga kırıklarında kırığın tipine ve hastanın durumuna göre farklı cerrahi teknikler uygulanabilir: Vertebroplasti, kifoplasti, pedikül vidalama bu tekniklerden birkaçı.
- Vertebroplasti: Kırık omurun içine kemik çimentosu enjekte edilerek ağrının azaltılması ve omurun güçlendirilmesi amaçlanır.
- Kifoplasti: Vertebroplastinin gelişmiş bir şeklidir; çöken omurun yüksekliği balon yardımıyla kısmen düzeltilir ve ardından çimento uygulanır.
- Pedikül vidalaması: Omurganın vidalar ve çubuklar yardımıyla sabitlenmesini sağlar. Özellikle instabil kırıklarda omurganın yeniden dengelenmesi için tercih edilir.
Amaç; omurgayı stabilize etmek, ağrıyı azaltmak ve sinir dokusunu koruyarak kalıcı hasar riskini önlemektir.
Omurga kırıkları her zaman ameliyat gerektirmez. Ancak kırığın yeri ve tipi doğru değerlendirilmezse, geç dönemde instabilite ve ciddi nörolojik sorunlar gelişebilir. Bu nedenle omurga kırığı şüphesi olan hastalarda erken tanı, doğru sınıflama ve kişiye özel tedavi planı büyük önem taşır.