Her çocuğun kas ve psikolojik gelişimi aynı olmadığı için tuvalet eğitimine başlama süresi farklılık gösterebiliyor. Çocuklar tuvalet eğitimine hazır olduklarında belirli işaretler veriyor. Bu işaretlerin varlığında 18. aydan itibaren tuvalet eğitimine başlanması uygun oluyor. Bu süreç bazı çocuklar için zor geçebiliyor. Ebeveynlerin teşvik edici ve anlayışlı olması büyük önem taşıyor. Memorial Sağlık Grubu Medstar Antalya Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Kerem Yıldız, çocuklarda tuvalet eğitimi hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.
Eğitime çocuk ve ebeveynin gün boyu evde olduğu zaman başlanmalıdır. Eşofman veya şort benzeri kolaylıkla çıkarılabilecek kıyafetler seçilmelidir. Öncelikle çocuğun tuvalet eğitimiyle ilgili çiş, kaka, ıslak bez gibi terimleri öğrenmesi gerekir. Çocuğun altı değiştirilirken bunlardan bahsedilmelidir. Alt değiştirme işlemini tuvalette yapmak çocuğun tuvalet işinin burada yapıldığını öğrenmesini sağlar.
Bezini kirlettiği saatlerde lazımlığa götürülmeli
Alt değiştirildikten sonra ebeveynlerin ve çocuğun elini yıkaması, davranışın çocuğun zihninde pekişmesini kolaylaştırır. Tuvalete çocuğun ulaşabileceği bir yere lazımlık koymak, lazımlığın ne işe yaradığını anlatmak, çocuğa örnek olabilecek bir çocuğun veya büyüğün lazımlığın ne işe yaradığını göstermesi faydalı olacaktır. Çocuk her sabah uyandığında, yemek öncesi veya sonrası lazımlığa götürülmeli, tuvalet alışkanlığı çocuğun günlük rutininin bir parçası haline getirilmelidir. Çocuk eğer benzer saatlerde bezini kirletiyorsa bu saatlerde çocuğun lazımlığına gitmesi sağlanmalıdır.
Sıvı aldıktan 30 dakika sonra tuvalete gitmesini sağlayın
Çocuğa sürekli tuvaletinin olup olmadığını sormak yerine şimdi tuvalete gitme zamanı diyerek tuvalete yönlendirilmelidir. Gün içinde sıvı alımını takip edip yaklaşık 30 dakika sonrasında tuvalete gitmesini sağlamak faydalı olacaktır. Çocukta sürekli olarak kıpırdama, sallanma veya uzaklaşma gibi tuvalet ihtiyacı belirtilerinde tuvalete çağırılmalıdır. Her lazımlık kullandığında ve bezini kirletmeden söylediğinde teşvik edici övgülerde bulunulabilir veya ödül olarak sevdiği oyuncak, meyve veya yiyecek verilebilir.
Çocuğa sorumluluk verin
Tuvalete oturup 2-3 dakika boyunca tuvaletini yapmamış olan çocuğunuzu tuvaletten kalkmaya yönlendirebilirsiniz. Tuvalette uzun süre oturmaya zorlanan çocuklar bu durumu ceza olarak algılayabilir ve karşıt davranışlar göstermeye başlayabilir. Bazı denemeler başarısız olacaktır. Kazalar yaşandığında çocuğunuza kıyafetini çıkartıp kirli sepetine atması gibi sorumluluklar verilmelidir. Bazen böyle kazalar olabilir denilerek bir sonraki seferde başarılı olacağına dair telkinde bulunulmalıdır. Böyle durumlarda çocuğun azarlanmaması, üzülmemesi gerekir. Bu süreçte fazla titiz olmaktan kaçınılmalı, abartılı tepkiler verilmemelidir.
Gece bez kullanmayı bırakmanız lazım!
Gece bez kullanımı tuvalet eğitimini geciktirebileceğinden mümkünse bırakılmalıdır. Birkaç gece çocuk bezsiz uyutulabilir. Sabahları altı kuruysa bu duruma devam edilmelidir. Bu süreçte altına kaçırma durumu olabileceğinden yatakların altına su geçirmez örtüler serilmelidir. Eğer süreç yavaş ilerliyorsa geceleri bir süre daha bez kullanılabilir. Ancak bu sürenin çok uzatılmaması faydalı olacaktır. Tuvalet eğitimi süresince geceleri lazımlığı çocuğun yakınında tutmak iyi bir fikir olabilir. Çocuğunuz geceleri de lazımlığını kullanmaya başlamışsa tuvalet eğitiminin sonuna geliniyor demektir. Lazımlık eğitimini başarıyla geçen çocuklar normal tuvaleti kullanmaya alıştırılmalıdır.
5 yaşına kadar altına kaçırması normal
Tuvalet eğitimi sürecinde ve sonrasında gülme, öksürme, hapşırma gibi durumlarda veya geceleri uyurken altına kaçırmalar görülebilir. Tuvalet yapmada ve tutmada kullanılan kasların gelişimi devam edebileceği için çocukta altına kaçırma durumu 5 yaşa kadar normal olarak değerlendirilmeli, bu konuda çocuğa kızma veya ceza verme gibi yanlış davranışlara gidilmemelidir. Ancak 5 yaşını geçmesine rağmen tuvalet eğitimiyle ilgili sorun varsa mutlaka çocuk doktoruna başvurulması önerilmektedir.
Bu işaretlere dikkat edin;
- Gündüzleri en az 2 saat kuru kalıyorsa
- Öğle uykularından kuru kalkıyorsa
- Bağırsak hareketleri belli zamanda gerçekleşiyorsa ve tahmin edilebiliyorsa
- Tuvalet ihtiyacını çeşitli hareketlerle veya sözle ifade edebiliyorsa
- Çocuğunuz basit talimatlara uyuyorsa, banyoya gidebiliyor ve soyunabiliyorsa
- Bezi kirlenince rahatsız oluyorsa
- Tuvaleti kullanmak istiyorsa
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
